Ο Πατριάρχης των Σέρβων Γερμανός. Βίος-Δράση (1958-1990), Εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2007,

σελ. 591. (ISBN: 9789603439484)

 

Μέσα από το βίο και τη δράση του Πατριάρχη Γερμανού (κατά κόσμον Χράνισλαβ Τζόριτς 1899-1991) γνωρίζουμε τη ζωή της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου έως και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Η έρευνα αναδεικνύει άγνωστες πτυχές της ζωής και του πολυδιάστατου έργου του. Όταν ανέλαβε το θρόνο της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας (1958-1990), δεν αρκέσθηκε στην ψηλάφηση των προβλημάτων, αλλά προχώρησε σε βαθειά τομή της ιστορικής και πνευματικής πορείας της Εκκλησίας του. Η παρουσία του αποδεικνύεται ως ιστορική αναγκαιότητα. Τα αποτυπώματα της ζωής και του έργου του σφράγισαν βαθιά τη σημερινή σερβική εκκλησιαστική πραγματικότητα και ο σπόρος του καρποφορεί ακατάπαυστα. Άνθρωπος σπανίων αρετών και ταλάντων. Νους φωτισμένος που συνέλαβε το σχέδιο της εκκλησιαστικής αναγεννήσεως, πού του ενέπνευσε και εμπιστεύθηκε ο Θεός. Ο τρόπος της σκέψης του μοναδικός έχοντας τη χάρη της τόλμης, της διπλωματίας και των οραματισμών. Το έργο του κρινόμενο ιστορικά και κοινωνικά είναι πρωτοποριακό και μεγάλο, αποτελεί δε σημείο αναφοράς. Στην παρούσα μελέτη πρωτοδημοσιεύονται και αναλύονται επίσημα έγγραφα και γεγονότα που αφορούν: Στο σημαντικό ποιμαντικό έργο του στην τέως Γιουγκοσλαβία, στις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας κατά τη δύσκολη περίοδο του κομμουνισμού, στη συμβολή του στις διορθόδοξες και διαχριστιανικές σχέσεις, στην προσπάθεια για εξεύρεση λύσης στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου και στην εμπλοκή του στο Μακεδονικό ζήτημα.

            Η εργασία χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια.

Με την εισαγωγή επιχειρείται μία γενική θεώρηση της ιστορίας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τον 20Ο αιώνα.

            Στο πρώτο κεφάλαιο έχουμε την βιογραφική παρουσίαση του προσώπου του μακαριστού Γερμανού, την ανάδειξή του σε Επίσκοπο και Πατριάρχη και την εκ παραδόσεως ενθρόνιση στο Πατριαρχείο Πεκίου.

            Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στο ποιμαντικό έργο του Πατριάρχη Γερμανού τόσο στην Αρχιεπισκοπή Βελιγραδίου όσο και σε ολόκληρη την τέως Γιουγκοσλαβία. Ερευνάται ο εικοσιπενταετής αγώνας του με στόχο να δοθεί στη Σερβική Εκκλησία, από το κράτος, η πολυπόθητη άδεια για τη συνέχιση των εργασιών ανέγερσης του Ιερού Ναού του Αγίου Σάββα. Ο ίδιος αγωνίστηκε κατά της ωμής εμπλοκής της πολιτείας στη διαδικασία εκλογής Επισκόπων, υπέρ της επαναφοράς του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία, υπέρ της ανεμπόδιστης λειτουργίας των Εκκλησιαστικών σχολείων, κατά του αποκλεισμού της Θεολογικής Σχολής από το σύνολο των Σχολών του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου και υπέρ της ελεύθερης εκδοτικής δραστηριότητας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Την περίοδο αυτή ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις από την Ιερά Σύνοδο: Το Ονοματολόγιο των Σέρβων Αγίων (1962), η καθαίρεση (1963) του Επισκόπου Αμερικής και Καναδά Διονυσίου λόγω των αποσχιστικών τάσεων, η πρώτη επίσημη μετάφραση της Καινής Διαθήκης (1984), η καθιέρωση του Παρασήμου του Αγίου Σάββα (1986). Κατά τη διάρκεια των 32 ετών πού ήταν στον Πατριαρχικό θρόνο χειροτόνησε συνολικά 29 Επισκόπους και Μητροπολίτες τα ονόματα των οποίων αναφέρονται αναλυτικά στο κείμενο.

            Στο τρίτο κεφάλαιο αναπτύσσονται οι σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας. Είναι μία περίοδος δύσκολη όπου η Σερβική Εκκλησία “εβάλλετο πανταχόθεν” και η τύχη της ακολουθούσε πιστά τις νέες πολιτικές εξελίξεις. Δημοσιεύονται διάφορες επιστολές και συνομιλίες του Πατριάρχη Γερμανού με κορυφαίους πολιτικούς της τέως Γιουγκοσλαβίας, στις οποίες ο ίδιος αγωνίζεται για την ελευθερία του λόγου, για το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, κατά των διαφόρων καταγγελιών και διώξεων εις βάρος επισκόπων και κληρικών, οι οποίοι εθεωρούντο αντιφρονούντες, κατά της εθνικοποιήσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας και υπέρ της ελεύθερης τελέσεως των θρησκευτικών εορτών και εκδηλώσεων. Στο κεφάλαιο αυτό βλέπουμε το αποκορύφωμα των πιέσεων από το καθεστώς όταν ζήτησε από τον Γερμανό να υποστηρίξει εξ ονόματος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας την πρόταση για απονομή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης για το έτος 1973, στον πρόεδρο Τίτο. Το κείμενο της προτάσεως και το αιτιολογικό, πού εστάλη από τις κρατικές αρχές στον Πατριάρχη με σκοπό να το υπογράψει, αναλύεται στην εργασία και βλέπουμε την κατηγορηματική απόρριψή του εκ μέρους του Πατριάρχη Γερμανού.

            Στο τέταρτο κεφάλαιο σκιαγραφούνται και αναλύονται οι διορθόδοξες και διαχριστιανικές σχέσεις του Πατριάρχη Γερμανού, οι οποίες έδωσαν πανορθόδοξη και πανχριστιανική ακτινοβολία στη Σερβική Εκκλησία αναβαθμίζοντας το κύρος της με αποτέλεσμα να μπορεί να αντιμετωπίζει με σθένος τις ιδιοτελείς επιδιώξεις εις βάρος της από το άθεο καθεστώς. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι η διεθνής δράση και αναγνωρισιμότητα του μακαριστού Γερμανού είχε ως αποτέλεσμα τον Ιούλιο του 1968, στην πόλη Uppsala της Σουηδίας, να εκλεγεί πρώτος μεταξύ των προέδρων του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών, θέση την οποία και διατήρησε μέχρι το έτος 1975.

            Στο πέμπτο κεφάλαιο φωτίζονται όλες οι πτυχές του Μακεδονικού εκκλησιαστικού ζητήματος και η εμπλοκή του Πατριάρχη Γερμανού σ’ αυτό. Δημοσιεύονται για πρώτη φορά πολλά αποσπάσματα συνομιλιών πού είχε ο ίδιος με κορυφαίους πολιτικούς της τέως Γιουγκοσλαβίας με σκοπό την επίλυση του ζητήματος. Στο κεφάλαιο αυτό αποδεικνύεται χωρίς καμία αμφιβολία ότι η “Μακεδονική” Εκκλησία των Σκοπίων είναι πολιτικό εφεύρημα, που εξυπηρετούσε, αφενός τη σκοπιμότητα του κομμουνιστικού καθεστώτος στην προσπάθεια να ενισχύσει τη θέση του για την δήθεν ύπαρξη χωριστού “μακεδονικού” έθνους και την εδραίωση χωριστής κρατικής οργάνωσης στη Νότια Γιουγκοσλαβία, και αφετέρου τη διάσπαση της πνευματικής ενότητας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Σύνοδος της Ιεραρχίας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην συνεδρίαση της 25ης Μαΐου 2005 με απόφαση υπ. αρίθ. AS.br. 81/183, επανεπιβεβαίωσε την απόφαση της Συνόδου της Ιεραρχίας, AS.br. 50/7, της 15ης Σεπτεμβρίου 1967, λέγοντας ότι η αυτοαποκαλούμενη “Μακεδονική” Εκκλησία εξακολουθεί να είναι Σχισματική Θρησκευτική Οργάνωση, έως ότου αποδεχθεί την κανονική τάξη της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Μάλιστα, αυτή τη φορά η απόφαση διακοπής κάθε λειτουργικής και κανονικής σχέσης αφορά και όλους τους πιστούς η οπαδούς αυτής της σχισματικής οργανώσεως.

            Τέλος στο παράρτημα δημοσιεύεται πλούσιο αρχειακό υλικό, ανέκδοτα επίσημα έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα καθώς επίσης και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.